Chị em nữ giảng viên Trường ĐH Hà Tĩnh suy nghĩ và hướng về giải thưởng Kovalevskaia

Nhân ngày Phụ nữ Việt Nam 8/3, chị em nữ giảng viên Trường Đại học Hà Tĩnh chúng ta suy nghĩ và hướng về một giải thưởng danh giá mà chị em nữ ở các Trường Đại học, các Viện Nghiên cứu khác luôn phấn đấu để đạt được. Đó là, giải thưởng Kovalevskaia (còn được gọi là giải KOVA).

       Lịch sử ra đời của giải thường này được ghi nhận như sau [3]: Vào đầu những năm 1970, tại Trường Đại học Princeton bang New Jersey - một Trường Đại học có tiếng của nước Mỹ, diễn ra một cuộc biểu tình lớn của sinh viên chặn đường vào một viện nghiên cứu quốc phòng để phản đối cuộc chiến tranh Việt Nam. Hai trăm sinh viên đã bị bắt, trong đó 30 người nhất quyết không nộp tiền phạt mà chấp nhận ngồi tù để phản đối chính phủ. Trong số các sinh viên đó có anh Neal Koblitz và chị Ann Hibner - những người sau này trở thành Tiến sĩ toán học, Tiến sĩ sử học, là đôi vợ chồng đã sáng lập ra quỹ giải thưởng Kovalevskaia.

        Gặp gỡ các nhà toán học Việt Nam ở các hội nghị khoa học ở nước ngoài, đặc biệt sau chuyến thăm Việt Nam năm 1978 và ba lần sau đó, anh chị Koblitz đã quyết định thành lập một quỹ giải thưởng dành cho các nhà nữ khoa học Việt Nam trong lĩnh vực tự nhiên. Quỹ mang tên nhà nữ toán học lừng danh của Nga vào thế kỷ XIX là Sophia Vacilievna Kovalevskaia. Bà là người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử hiện đại đạt học vị Tiến sĩ toán học, Giáo sư Trường Đại học và Viện sĩ thông tấn Viện Hàn lâm Nga. Cuộc đời của Bà là chủ đề Luận án tiến sĩ lịch sử của chị Ann Koblitz. Cuốn luận án đã được xuất bản thành sách và Quỹ Kovalevskaia được thành lập từ số tiền bản quyền ít ỏi vài nghìn đô la đó. Sau này, quỹ tiếp tục được bổ sung nguồn từ tiền bản quyền các ấn phẩm khoa học của hai anh chị và sự đóng góp của một số nhà khoa học Mỹ tiến bộ.

      Bước đầu quỹ giải thưởng chỉ có ở Việt Nam, sau đó phát triển sang Nicaragua, El Salvador, Peru và Nam Phi. Mỗi năm qũy của Việt Nam xét trao giải thưởng cho hai nhà nữ khoa học xuất sắc, từ năm 1993 chuyển thành một giải cá nhân và một giải cho tập thể các nhà nữ khoa học.

       Mặc dù quỹ giải thưởng không lớn (mỗi giải cá nhân được nhận 1.500 đô la Mỹ bằng sách hoặc thiết bị và giải tập thể 2.500 đô la Mỹ trao bằng tiền dùng chi phí cho một đề tài khoa học), nhưng giải thưởng có ý nghĩa và là sự công nhận lớn lao đối với các nhà khoa học nữ Việt Nam. Giải thưởng Kovalevskaia đã trở thành một giải uy tín lớn trong giới khoa học Việt Nam, động viên phụ nữ Việt Nam phấn đấu vươn lên, đạt thành tích trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học trong hoàn cảnh đất nước còn khó khăn và bất bình đẳng giới vẫn còn là thách thức lớn.

       Trong gần 2 thập kỷ qua, quỹ đã lựa chọn và trao giải thưởng cho 25 cá nhân và 08 tập thể. Cứ hai năm một lần, Uỷ ban giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam do Hội LHPNVN chủ trì lại tổ chức gặp mặt nữ sinh viên xuất sắc của các trường Đại học trong cả nước với các tập thể và cá nhân đã nhận giải thưởng Kovalevskaia, qua đó truyền cho các em thêm nhiều kinh nghiệm và niềm say mê khoa học của những người phụ nữ đi trước. Ngoài việc trao giải thưởng cho các nhà nữ khoa học, Quỹ Kovalevskaia còn hỗ trợ nhiều hoạt động khác cho phụ nữ Việt Nam như học bổng cho các tài năng trẻ trong khoa học; tổ chức các hội thảo Phụ nữ và Khoa học, Phụ nữ và Nông nghiệp; hỗ trợ một số trang thiết bị nghe nhìn, máy khâu cho trung tâm dạy nghề của Hội LHPNVN. 

       Trong số đồng nghiệp của chúng ta ở các Trường Đại học được nhận giải thưởng Kovalevskaia gần đây phải kể tới: PGS.TS. Trần Thị Luyến, Phó hiệu Trưởng Trường Đại học Thủy sản Nha Trang (2005); PGS.TS Phan Thị Tươi, nguyên Hiệu Trưởng Trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh; PGS.TS. Lê Thị Thanh Nhàn,  Phó Hiệu Trưởng Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên... [2]

          Đội ngũ nữ giảng viên Trường Đại học Hà Tĩnh chúng ta rất đông đảo với nhiều cán bộ khoa học, có nhiều nữ tiến sỹ, nhiều nữ nghiên cứu sinh và hàng chục nữ giảng viên có học vị, Tiến sĩ, Thạc sỹ rất có năng lực. Các cán bộ khoa học nữ của trường ta đã đóng góp rất nhiều trong công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học và công tác đào tạo khác[1]. Học tập các nữ đồng nghiệp ở các Trường Đại học khác, chúng ta phấn đấu và có quyền hy vọng rằng, trong thời gian không xa Trường Đại học Hà Tĩnh sẽ có cá nhân hoặc tập thể nữ giảng viên được vinh dự nhận giải thưởng Kovalevskaia danh giá.

                                       TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Cổng Thông tin của Trường Đại học Hà Tĩnh về công tác đào tạo.

[2]. Giải thưởng Kovalevskaia tôn vinh các nhà khoa học nữ,

   http//moet, gov.vn/ su kien khcn/ trao giai thuong kovalevskaia.

[3]. Sự ra đời của giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam, Thông cáo báo chí của Ban Quan hệ Quốc tế Hội LHPN Việt Nam, ngày 3/2/2012.