Tìm hiểu một số chính sách bảo vệ môi trường trong quá trình xây dựng nông thôn mới ở Trung Quốc

Sau nhiều năm nỗ lực, công tác bảo vệ môi trường nông thôn ở Trung Quốc đã đạt được bước tiến tương đối lớn. Đặc biệt là từ sau cải cách,chính phủ Trung Quốc đã áp dụng một loạt biện pháp tích cực nhằm cải thiện môi trường nông thôn, đồng thời thu được những hiệu quả nhất định như: điều chỉnh cơ cấu nông nghiệp, phát triển nông nghiệp hữu cơ, trả lại đất canh tác để trồng rừng, bỏ rơm rạ về đồng ruộng, triển khai xử lý ô nhiễm toàn diện đối với môi trường nông thôn, xây dựng nông nghiệp sinh thái và khu thử nghiệm sinh thái đạt hiệu quả rõ rệt, xây dựng nguồn năng lượng mới cho nông thôn không ngừng được nâng cao,…. Tuy nhiên, tình hình môi trường ở nông thôn vẫn hết sức gay go, một vài vấn đề về môi trường ở nông thôn đã trở thành những nhân tố quan trọng làm nguy hại đến sức khoẻ và an toàn tài sản ở khu vực nông thôn, ràng buộc sự phát triển dài hạn nền kinh tế xã hội.

---

Năm 2005, <Kiến nghị về kế hoạch 5 năm lần thứ 11 phát triển kinh tế xã hội toàn dân của Trung ương Cộng sản> được đại hội toàn quốc lần thứ 5 khoá 16 của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã chính thức đưa ra khái niệm về việc xây dựng nông thôn mới xã hội chủ nghĩa. Chiến lược xây dựng nông thôn mới xã hội chủ nghĩa có ý nghĩa to lớn và sâu rộng, nó không chỉ đem lại phúc âm cho hàng tỉ nông dân mà còn gợi ra tư tưởng và chủ đề mới đối với việc bảo vệ môi trường nông thôn, đồng thời cũng đưa vấn đề môi trường nông thôn lên vũ đài lịch sử quan trọng hơn.

 

Theo <Công báo tình hình môi trường Trung Quốc> năm 2011 được công bố ngày 5 tháng 6 năm 2012 có thể thấy: Cùng với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế xã hội nông thôn, sự gia tăng nhanh chóng của tiến trình công nghiệp hoá nền nông nghiệp, nhất thể hoá thành phố nông thôn, lượng chất thải ô nhiễm của nông thôn và nông nghiệp lớn, tình hình môi trường ở nông thôn rất gay go. Biểu hiện nổi bật là ô nhiễm sinh hoạt nông thôn ở một vài khu vực tăng lên, chăn nuôi gia cầm ô nhiễm nghiêm trọng. Ô nhiễm thành phố và công nghiệp di chuyển về nông thôn.

 

Môi trường Trung Quốc bắt đầu từ thành phố và công nghiệp, về cơ bản hiện tại cũng tiến hành xoay quanh khu vực thành phố và công nghiệp, bất luận là quy phạm phastp luật, xây dựng máy móc, hay là đầu tư vốn, dịch vụ nghiên cứu khoa học đều lấy thành phố làm trung tâm, cũng giống như nông nghiệp là một ngành yếu, bảo vệ môi trường nông thôn vẫn luôn ở trong lĩnh vực bị lãng quên.

 

Những năm gần đây, các tầng lớp xã hội ngày càng nhận thức được tính gay go và tính quan trọng của việc bảo vệ môi trường nông thôn, đại hội lần thứ 17 lần đầu tiên đưa ra khái niệm về “văn minh sinh thái” trước Đảng xã hội, tháng 11 năm 2007, Nhà nước đồng ý với <Quy hoạch 5 năm lần thứ 11” bảo vệ môi trường quốc gia>của tổng cục môi trường quốc gia và uỷ ban phát triển cách mạng, tháng 11 năm 2007, văn phòng Nhà nước chuyển đến các bộ phận như tổng cục môi trường quốc gia <Ý kiến về tăng cường công tác bảo vệ môi trường nông thôn>.

 

Tháng 12 năm 2007, tổng cục môi trường quốc gia công bố <Đề cương quy hoạch phòng chống ô nhiễm môi trường nông thôn toàn quốc>. Tháng 7 năm 2008, cuộc họp của nhà nước về công tác bảo vệ môi trường nông thôn toàn quốc lần đầu tiên được diễn ra,…đều nâng vấn đề về môi trường nông thôn đăc biết là sự phát triển hài hoà về môi trường và kinh tế xã hội trong quá trình xây dựng nông thôn mới lên một tầm cao mới, nêu rõ công tác bảo vệ môi trường nông thôn là một bộ phận hợp thành quan trọng trong việc xây dựng nông thôn mới.

 

Cuộc họp trên truyền hình lần đầu tiên về công tác bảo vệ môi trường nông thôn toàn quốc cũng đưa ra các biện pháp chính sách quan trọng “Giải thưởng nhằm thúc đẩy quản trị, giải thưởng thay thế”, ngân sách trung ương lần đầu tiên thiết lập quỹ chuyên dùng bảo vệ môi trường nông thôn, dùng năm trăm triệu nhân dân tệ từ quỹ chuyên dùng bảo vệ môi trường nông thôn dùng cho “Giải thưởng nhằm thúc đẩy quản trị, giải thưởng thay thế”. Đồng thời cũng triển khai cơ bản công tác bảo vệ môi trường nông thôn.

 

Năm 2008, cấp nhà nước hoàn thành điều tra ô nhiễm đất toàn quốc và điều tra nguồn ô nhiễm trong nước bao gồm nguồn ô nhiễm nông nghiệp. Tháng 2 năm 2009, văn phòng nhà nước phát hành <thông báo tiến hành “trao thưởng nhằm thúc đẩy quản trị” để đẩy mạnh phương án thực hiện vấn đề bảo vệ môi trường nông thôn nổi cộm> của bộ bảo vệ môi trường, bộ tài chính, uỷ ban phát triển và cải cách quốc gia, xác định rõ yêu cầu tổng thể, nguyên tắc cơ bản và các hạng mục thực hiện của chính sách “trao thưởng nhằm thúc đẩy quản trị”, và phạm vi thwujc hiện, nội dung quản trị và yêu cầu về hiệu quả,…., đồng thời  đưa ra những yêu cầu cụ thể về trình tự thực hiện và giám sát kiểm tra, xác định rõ sự phân công trách nhiệm và bộ phận tại địa phương, là một văn bản mang tính cương lĩnh về công tác chỉ đạo“trao thưởng nhằm thúc đẩy quản trị”.

 

Tháng 4 năm 2009, Bộ Tài chính, bộ bảo vệ môi trường công bố <Phương pháp quản lý tạm thời quỹ chuyên dùng bảo vệ môi trường nông thôn và trung ương> và <Phương pháp quản lý tạm thời hạng mục quản trị tổng hợp môi trường, quỹ chuyên dùng bảo vệ môi trường nông thôn và trung ương >, quy định các thôn xóm triển khai quản trị tổng hợp môi trường nông thôn thực hiện “trao thưởng nhằm thúc đẩy quản trị”; các thị trấn đạt yêu cầu xây dựng quy phạm sinh thái thông qua xây dựng môi trường sinh thái tiến hành “trao thưởng thay thế”.

 

Từ năm 2008 lần đầu tiên thành lập quỹ chuyên dùng bảo vệ môi trường nông thôn trung ương trở lại đây, cho đến cuối năm 2011, ngân sách Trung ương đã dùng 8 tỷ vốn chuyên dùng bảo vệ môi trường nông thôn để dùng cho thôn xóm triển khai quản trị tổng hợp môi trường nông thôn thực hiện “trao thưởng nhằm thúc đẩy quản trị”; các thị trấn đạt yêu cầu xây dựng quy phạm sinh thái thông qua xây dựng môi trường sinh thái tiến hành “trao thưởng thay thế”, tổng đầu tư cho địa phương  9,7 tỷ, tiến hành quản trị 16.300 thôn xóm, số người thụ hưởng lên đến 42 340 nghìn người. Tháng 3 năm 2011 lại tiến hành mở cuộc họp chuyên về công tác bảo vệ môi trường nông thôn toàn quốc,  tổng hợp tiến độ và kinh nghiệm về công tác bảo vệ môi trường nông thôn trong những năm gần đây, sắp xếp triển khai công tác bảo vệ môi trường nông thôn thời kỳ “ 5 năm lần thứ 12”.

 

Tháng 11 năm 2012, mở đại hội Đảng lần thứ 18, xây dựng “thể 4 trong 1” xây dựng kinh tế, xây dựng chính trị, xây dựng văn hoá, xây dựng xã hội, mở rộng thành “thể 5 trong 1” bao gồm cả xây dựng văn minh sinh thái trong tổng thể sự nghiệp chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc. Đây chính là bước triển khai mới về khái niệm phát triển khoa học và công nghệ của trung ương đảng nói chung và các cục trong và ngoài nước nói riêng. Nhập văn minh sinh thái vào trong giao diện tổng thể xây dựng hiejn đại hoá chủ nghĩa xã hội, sự chuyển biến từ thể “4 trong 1” thành “5 trong 1” thể hiện vị trí đặc biệt của xây dựng văn minh sinh thái.

 

Trong bối cảnh hiện nay ở Trung Quốc, sự phát triển hài hoà của môi trường và kinh tế xã hội trong môi trường nông thôn đặc biệt trong quá trình xây dựng nông thôn mới được nâng lên một tầm cao vốn có, điều này đem lại cơ hội chính sách hiếm có để làm tốt công tác bảo vệ môi trường nông thôn. Trước mắt, Trung Quốc xác định vấn đề an toàn thực phẩm, môi trường nước,… đã trở thành những vấn đề nhận được sự quan tâm sâu rộng từ quốc tế, sự nguy hại, hạn chế ô nhiễm nguồn nông nghiệp cũng ngày càng được quan tâm. Tóm lại, xây dựng nông thôn mới ở Trung Quốc đang hừng hực khí thế triển khai sâu rộng đến các địa phương trong cả nước, những vấn đề bảo vệ môi trường nông thôn trong quá trình phát triển.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. 王雨辰．生态批判与绿色乌托邦[M]．北京：人民出版社，2009.

[2]. 曾文婦．生态学马克思主义研究[M]．重庆：重庆出版社，2008.

[3]. 郁建兴．新农村建设[M]．重庆：重庆出版社，2010.

[4]. 李周．世纪的中国农村可持续发展[M]．北京：社会科学文献出版社，2000.

[5]. 陈敏豪．生态文化与文明前景[M]．武汉：武汉大学出版社，2015.