ĐIỂM MỚI CỦA MỘT SỐ VĂN BẢN LUẬT CÓ HIỆU LỰC TỪ NGÀY 01/7/2025

ĐIỂM MỚI CỦA MỘT SỐ VĂN BẢN LUẬT CÓ HIỆU LỰC TỪ NGÀY 01/7/2025

ThS. Trần Thị Tú Anh

1. Luật Bảo hiểm xã hội 2024

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 29 tháng 6 năm 2024

* Điểm mới:

- Đóng BHXH tối thiểu 15 năm sẽ được hưởng lương hưu. Luật Bảo hiểm xã hội 2024 gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của người tham gia BHXH thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm

- Mở rộng đối tượng được tham gia BHXH: Bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; Người lao động làm việc không trọn thời gian và Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương

- 75 tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Theo đó, giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi xuống 75 tuổi. Trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2024 được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng.

Cùng một số quy định mới khác được sửa đổi, bổ sung.

2. Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi 2024

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 27 tháng 11 năm 2024.

* Điểm mới:

- Luật sửa đổi lần này mở rộng đáng kể quyền lợi cho người tham gia, trong đó  nổi bật nhất là việc xóa bỏ ranh giới hành chính trong khám chữa bệnh.

- Người dân có thể đến khám tại bất kỳ cơ sở đăng ký ban đầu nào trên toàn quốc và vẫn được hưởng đầy đủ mức BHYT như khi khám tại nơi đăng ký đúng tuyến.

Cùng một số quy định khác được sửa đổi, bổ sung.

3. Luật Công đoàn 2024

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 27 tháng 11 năm 2024.

* Điểm mới:

Luật Công đoàn 2024 thay thế Luật Công đoàn 2012 với một số quy định đáng chú ý, đơn cử:

+ Bổ sung các trường hợp miễn, giảm, tạm dừng đóng kinh phí công đoàn;

+ Cho phép lao động là người nước ngoài được gia nhập Công đoàn Việt Nam;

Và một số nội dung quy định khác được sửa đổi, bổ sung.

4. Luật Công chứng 2024

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 26 tháng 11 năm 2024.

* Điểm mới:

Để khắc phục những bất cập trong quy định của Luật Công chứng năm 2014, Luật Công chứng 2024 có những điểm mới từ 01/7/2025 như:

- Người dân đi công chứng phải chụp ảnh cùng công chứng viên;

- Bổ sung một số quy định về quyền và nghĩa vụ của công chứng viên nhằm làm rõ quyền và nâng cao trách nhiệm của công chứng viên;

- Bỏ Phiếu yêu cầu công chứng trong thành phần hồ sơ yêu cầu công chứng để tạo thuận lợi cho người yêu cầu công chứng;

Cùng một số quy định mới khác được sửa đổi, bổ sung.

5. Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, Kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25 tháng 6 năm 2025.

* Điểm mới:

Một trong những sửa đổi đáng chú ý nhất là việc bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh gồm: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; Tội gián điệp; Tội vận chuyển trái phép chất ma túy; Tội tham ô tài sản; Tội nhận hối lộ;

Điều khoản chuyển tiếp trong Luật cũng nêu rõ, hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 01/7/2025 với người phạm 8 tội trên mà chưa thi hành án thì không thi hành, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao sẽ quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.

6. Luật Cán bộ, công chức năm 2025

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 24 tháng 6 năm 2025.

* Điểm mới:

- Thay đổi về khái niệm công chức trong tổ chức cơ yếu

- Lần đầu tiên luật hóa cơ chế trọng dụng người tài trong khu vực công

- Cán bộ, công chức được thuê nhà công vụ và tham gia hoạt động xã hội

- Xếp loại chất lượng công chức theo 4 mức, có thể cho thôi việc nếu không hoàn thành nhiệm vụ

- Thời hạn bổ nhiệm công chức lãnh đạo là 5 năm

- Vị trí việc làm của công chức gồm 3 loại:

+ Vị trí việc làm lãnh đạo, quản lý (điểm a khoản 3 Điều 23);

+ Vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ (điểm b khoản 3 Điều 23);

+ Vị trí việc làm hỗ trợ, phục vụ (điểm c khoản 3 Điều 23).

- Chậm nhất đến 01/7/2027, phải hoàn thành xếp ngạch theo vị trí việc làm cho công chức cũ

- CBCC cấp xã cũ sẽ được chuyển thành CBCC theo Luật Cán bộ, công chức 2025

- Từ 01/01/2026: Chính thức áp dụng quy định đánh giá công chức theo luật mới

7. Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2025

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 17 tháng 6 năm 2025.

* Điểm mới:

- Một số định nghĩa tại Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020 được sửa đổi tại Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2025 như cổ tức, giá thị trường, giấy tờ pháp lý của cá nhân, ...;

- Bổ sung định về Doanh nghiệp có nghĩa vụ lưu giữ thông tin chủ sở hữu;

- Bổ sung trường hợp công chức được thành lập, quản lý, góp vốn vào doanh nghiệp;

- Hồ sơ đăng ký doanh nghiệp phải nộp thêm danh sách chủ sở hữu;

- Không còn sử dụng chữ ký số, tài khoản đăng ký kinh doanh;

- Phải thông báo khi có thay đổi thông tin về chủ sở hữu;

- Điều chỉnh quy định về giảm vốn điều lệ của công ty cổ phần;

- Điều chỉnh, bổ sung quy định về chào bán trái phiếu riêng lẻ.

8. Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi 2025

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25 tháng 6 năm 2025.

* Điểm mới:

- Tăng thời hiệu xử phạt hành chính lên 2 năm với nhiều lĩnh vực kinh doanh

- Doanh nghiệp có thể bị phạt đến 500 triệu đồng với vi phạm đất đai, xây dựng, môi trường từ 01/7/2025

- Áp dụng hình thức xử phạt vi phạm hành chính qua môi trường điện tử

- Tổ chức bị phạt gấp đôi cá nhân: “Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của một chức danh là thẩm quyền áp dụng đối với một hành vi vi phạm hành chính; trong trường hợp phạt tiền, thẩm quyền xử phạt đối với tổ chức gấp 02 lần thẩm quyền xử phạt đối với cá nhân.”

- Bổ sung nguyên tắc xử lý tạm giữ tang vật là tài sản bảo đảm

- Nâng gấp đôi mức phạt được phép xử lý không lập biên bản

- Người dân có thể bị xử phạt qua email, ứng dụng từ 01/7/2025

- Tăng quyền cho Công an cấp xã trong xử lý hồ sơ vi phạm hành chính với cá nhân từ 01/7/2025

9. Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi 2025

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25 tháng 6 năm 2025.

* Điểm mới:

- Theo quy định mới tại Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025, số 87/2025/QH15, kể từ ngày 01/7/2025, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sẽ có thêm 03 loại văn bản mới, gồm: Quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã; Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã.

- Chính thức quy định thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở cấp xã

- Từ 01/7/2025, văn bản của cấp tỉnh phải đăng tải trên công báo điện tử cấp tỉnh

- HĐND, UBND cấp xã được quy định chính sách phát triển kinh tế - xã hội

- Ủy ban TVQH có quyền giải thích nghị quyết, pháp lệnh theo đề nghị từ nhiều chủ thể

- Chủ tịch UBND cấp tỉnh được ban hành văn bản chỉ đạo, điều hành riêng

- Mở rộng thời hạn gửi đề xuất nhiệm vụ lập pháp đầu nhiệm kỳ Quốc hội

- 4 tình huống xử lý hiệu lực văn bản khi chia tách, nhập, điều chỉnh địa giới hành chính: Trường hợp chia đơn vị hành chính, Trường hợp nhập các đơn vị hành chính, rường hợp điều chỉnh một phần địa giới, Trường hợp khác

- Văn bản cấp xã không được quy định hiệu lực hồi tố

10. Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân sửa đổi 2025

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 24 tháng 6 năm 2025.

* Điểm mới:

- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức VKSND đã quy định số lượng kiểm sát viên VKSND Tối cao tối đa được tăng từ 19 lên không quá 27 người nhằm đảm bảo nguồn nhân lực thực hiện nhiệm vụ công tố, kiểm sát xét xử của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao.

- Hệ thống VKSND được tổ chức lại từ 4 cấp (tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp gồm VKSND Tối cao, VKSND cấp tỉnh, và VKSND khu vực. VKSND cấp cao và cấp huyện sẽ kết thúc hoạt động từ 1/7/2025.

11. Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi 2025

Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 24 tháng 6 năm 2025.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND vừa được Quốc hội thông qua có một số điểm mới như:

- Sắp xếp lại mô hình tổ chức TAND thành 3 cấp: TAND Tối cao, TAND cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương), và TAND khu vực thay thế cho TAND cấp huyện hiện nay; bỏ TAND cấp cao.

- Tăng thẩm quyền xét xử sơ thẩm cho TAND khu vực, bao gồm các vụ việc dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, hành chính và các vụ việc khác đang do TAND cấp huyện giải quyết. TAND khu vực sẽ tiếp nhận nhiệm vụ này từ ngày 1-7-2025.

- Bổ sung quy định về Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, giao Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật tại Tòa án chuyên biệt.

- Ngoài ra, luật mới cũng sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ nhiều điều của Luật Tổ chức TAND hiện hành và các luật liên quan để bảo đảm tính đồng bộ trong tổ chức thi hành.